Met de door Gemeente Lansingerland voorgestelde procedure ontstaat de mogelijkheid om een pro-luchtvaartlobbyist op de postitie te krijgen die voor een burgervertegenwoordiger is bedoeld.
De gemeente Lansingerland wil zelf bepalen wie de bewoners vertegenwoordigt in het overleg over Rotterdam The Hague Airport. Dat blijkt uit een interne procesbeschrijving die het gemeentebestuur onlangs heeft opgesteld. Dat is waarschijnlijk strijdig met wet en regelgeving, die juist onafhankelijke vertegenwoordiging van omwonenden voorschrijft om hun belangen door te laten klinken in de besluitvorming.
Volgens de tekst van het voorstel stelt een gemeentelijke selectiecommissie, bestaande uit ambtenaren, een portefeuillehouder en de huidige bewonersvertegenwoordiger, een kandidaat voor. Die voordracht wordt vervolgens via een raadsvoorstel aan de gemeenteraad voorgelegd, waarna de gemeente de kandidaat aanbiedt aan de voorzitter van de Commissie Regionaal Overleg van Rotterdam The Hague Airport (CRO).
Wettelijk niet de bedoeling
Dat lijkt een nette procedure, maar juridisch wringt het. In de Wet luchtvaart en de Regeling commissies regionaal overleg burgerluchthavens van nationale betekenis staat namelijk dat de voorzitter van de CRO verantwoordelijk is voor de benoeming van de commissieleden, en dat de bewonersvertegenwoordiger door de omwonenden zelf wordt voorgedragen. Gemeenten hebben daarbij geen formele rol.
Door het selectieproces volledig naar zich toe te trekken, overschrijdt Lansingerland dus de wettelijke scheidslijn tussen bestuur en bewonersvertegenwoordiging. De zelfstandige rol van omwonenden in het overleg, die juist bedoeld is om tegenwicht te bieden aan bestuur en exploitant, komt daardoor in het gedrang.
In de nieuwe procesbeschrijving lijkt de bewonersvertegenwoordiger bovendien “namens de gemeente” te opereren, terwijl de wet spreekt van vertegenwoordiging “namens de omwonenden”. Daarmee wordt de onafhankelijke rol ingeruild voor een bestuurlijke aanstelling.
Vertrouwen en participatie
Het recent gepubliceerde onderzoeksrapport Liefst Dichtbij, Lastig Nabij van RTV Lansingerland en het Rotterdamse journalistieke platform Vers Beton laat zien hoe gevoelig dit thema ligt. Uit de enquête onder duizenden bewoners van Lansingerland en de Rotterdamse Noordrand blijkt dat vooral omwonenden weinig vertrouwen hebben in de manier waarop de overheid omgaat met hun inbreng over de luchthaven.
Een groot deel van de respondenten voelt zich onvoldoende geïnformeerd en twijfelt of participatie werkelijk iets oplevert. De onderzoekers noemen dit een tekort aan systeemvertrouwen, wat te maken heeft met een democratisch tekort: het geloof dat overheden, toezichthouders en de luchthaven eerlijk en transparant handelen. Of in algemene zin het vertrouwen dat inwoners van Nederland hebben in de democratie en de rechtsstaat. Ze pleiten daarom juist voor méér directe participatie, betere informatievoorziening en zichtbare terugkoppeling van wat er met bewonersinput gebeurt.
Het voorstel van de gemeente lijkt de tegenovergestelde richting op te gaan. In plaats van het versterken van het vertrouwen, neemt de gemeente de selectie van de bewonersvertegenwoordiger zelf over — een stap die dat vertrouwen verder kan ondermijnen.
Democratische grens
Dat raadsleden over de voordracht van een bewonersvertegenwoordiger moeten stemmen, is niet alleen juridisch betwistbaar maar ook democratisch ongepast. De CRO is in het leven geroepen om verschillende belangen, overheid, luchtvaart en omwonenden, naast elkaar te zetten. Zodra de gemeente bepaalt wie namens bewoners spreekt, vervaagt die grens.
De wetgever heeft die scheiding niet voor niets vastgelegd. Omwonenden moeten zich gehoord kunnen voelen, zonder dat hun vertegenwoordiger afhankelijk is van hetzelfde bestuur dat beleid uitvoert om inwoners te beschermen tegen geluidsoverlast en luchtvervuiling van onder andere vliegverkeer. Bovendien heeft de gemeente zelf al een vertegenwoordiger in het overleg. Met deze truc zou Lansingerland opeens twee vertegenwoordigers hebben.
Reactie van de gemeente
We hebben de gemeente hierover gesproken, en ze vertellen dat het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat geen verdere uitleg geeft over hoe de benoeming van de vertegenwoordiger van omwonenden moet plaatsvinden. In Rotterdam geeft de verantwoordelijke wethouder een kandidaat door aan de voorzitter van de CRO, en in Schiedam loopt dat via het college. Zo ging het in Lansingerland ook, maar het huidige voorstel is om de gemeenteraad erbij te betrekken als vertegenwoordiger van alle inwoners.
De gemeente geeft aan dat in de CRO Rotterdam is afgesproken dat de gemeente het proces van het aandragen van een bewonersvertegenwoordiger faciliteren. Dit wordt gedaan aan de hand van een profiel dat door de CRO is opgesteld. In dit profiel staat o.a beschreven dat de bewonersvertegenwoordiger zich in moet zetten voor een gezonde leefomgeving en onafhankelijk moet zijn.
Gemeenteraad: bezint eer gij begint
Maar door de gemeenteraad er een rol in te geven wordt de benoeming opeens politiek. De gemeenteraad moet immers een algemene belangenafweging maken, in plaats van de specifieke belangen dienen van omwonenden. Dat kan tot gevolg kan hebben dat iemand de omwonenden gaat vertegenwoordigen die juist hecht aan het economisch of luchtvaartbelang. Die belangen zijn in de CRO al afzonderlijk vertegenwoordigd.
De gemeenteraad staat nu voor een principiële keuze. Dit gaat niet over één benoeming, maar over de of de bescherming die de wet de bewoners van Lansingerland geeft tegen politieke belangenverstrengeling blijft bestaan.
De raad is niet slechts medebeslisser, maar de controleur van het gemeentebestuur en de beschermer van de wet. Juist van raadsleden mag worden verwacht dat zij de onafhankelijkheid van vertegenwoordigers van omwonenden bewaken, en niet toestaan dat het college die positie naar zich toetrekt.
Het is bovendien volkomen onnodig. De gemeente heeft al een eigen zetel in de Commissie Regionaal Overleg. Door ook de zetel van omwonenden naar zich toe te halen, neemt zij de ruimte in die bedoeld is voor tegenspraak — en dat schaadt niet alleen de legitimiteit van de commissie, maar ook het vertrouwen van inwoners in hun lokale democratie.
Wie de stem van bewoners wil versterken, moet die stem niet overnemen, maar vrij laten klinken.
Bron: RTV Lansingerland, 04-11-2025